Karpal tunel sindrom

Sinonimi: Carpal Tunnel Syndrome

Sindrom karpalnog tunela nastaje radi pritiska na živac (n. medianus) u predelu ručja (korena šake). Pacijent to oseća kao bol i trnjenje u predelu prva tri prsta šake.

Središnji živac šake ( n. medianus) inerviše na šaci prva tri prsta i polovinu četvrtog prsta, kao i deo dlana. Kada dođe do pritiska na živac u predelu karpalnog kanala u ručju razvijaju se simptomi od laganog trnjenja prstiju, preko bola, gubitka snage i spretnosti, pa i do poremećaja sna. 1 od 1000 ljudi svake godine razvije ovaj sindrom. Najčešće su to osobe od 40 do 50 godine života. Kod žena se 2 do 3 puta češće javlja i posebno u trudnoći.

„Okoštavanje“ vratne kičme često daje sličnu problematiku.

Razlog nastanka je nepoznat.

Poznato nam je:

• Da osnovu bolesti čini smanjenje prostora u tunelu ručja, izazvano inflamacijom, sa pritisakom na n. medianus
• Da u određenom broju slučajeva postoji nasledna komponenta (kod 1 do 4 pacijenta bolest se javljala prethodno u porodici)
• Da se češće javlja posle fraktura u ručnom zglobu, kao i kod pacijenata u sklopu reumatoidnog artritisa,
• Da često prati: trudnoću, gojaznost, smanjenje funkcije štitaste žlezde, dijabetes, menopauzu ali i sva stanja koja dovode do otoka u ručnim zglobovima
• Da sve tvorevine (tumori i ciste) u prostoru ručnog tunela mogu da izazovu ovu bolest.
• Da se češće javlja kod osoba koje svakodnevno u radu koriste šake pri velikom opterećenju

• „Bockanje“u vrhovima prstiju
  Prvi znak razvoja ove bolesti je pojava „bockanja“ u vrhovima prstiju. Najčešće se ovi simptomi prvo javljaju na kažiprstu i srednjem prstu. Ali principijelno, mogu se javiti na palcu, kažiprstu, srednjem prstu i na unutrašnjoj polovini domalog prsta.
• Bol
  Bol se može javiti u prstima, šaci ali može se prenositi duž podlaktice pa čak, veoma retko, i do ramena.
• „Utrnulost“ prstiju
  Tokom vremena javlja se gubitak osećaja u vrhovima prstiju ,“utrnulost“ od prvog do polovine četvrtog prsta.
• „Slabost“ u šaci
  Ukoliko bolest duže traje, mesecima ili godinama, dolazi do gubitka mišićne mase u dlanu u predelu palca (tenara) te sledstveno dolazi do gubitka snage šake.
• Nespretnost
  Kod jednog broja pacijenata dolazi do gubitka funkcionalnosti, tako da ne mogu više da obavljaju ni srednje složene manuelne poslove (čak nekad ni prinošenje čaše sa vodom ka ustima nije izvodljvo).
• Suvoća kože na prstima i na dlanu
  U regiji inervacije n. medijanusa, dolazi i do gubitka funkcije znojnih žlezda, što sledstveno dovodi do suvoće kože.

Simptomi se javljaju veoma često na obe šake. Bolovi su izraženiji tokom noći, a jedan deo pacijenata ima i poremećaj spavanja. Tokom vremena bolovi postaju trajni. Privremenu pomoć pruža promena položaja šake i podlaktice, npr. podizanjem istih iznad nivoa srca.

U najvećem broju slučajeva dovoljan je detaljan klinički pregled sa testovima za detekciju gore navedenih simptoma. U svim slučajevima kada tegobe opstaju mesecima ili se simptomi ponovo javljaju potrebno je uraditi EMNG (test nervne fukcije)

Sve kliničke testove izvodi lekar.

• Tinelov znak (Tinel’s sign test)
  Podlaktica sa šakom čiji dlan gleda na gore, su oslonjeni na podlogu. Ispitivač lagano, prstom, „kucka“ na mestu gde n. medijanus ulazi u karpalni kanal. Tinelov znak je pozitivan ukoliko pacijent oseća kao laki udar „struje“ put prstiju, trnjenje ili pojačanje bola.
• Falenov znak (Phalen’s sign test)
  Obe šake su savijene u ručnim zglobovima, I dodiruju se zadnjim ( gornjim ili dorzalnim ) stranama. Nadlaktice i podlaktice su u visini ramena. Falenov znak je pozitivan ukoliko tokom 30 sekundi ovakvog položaja dolazi do pojave sledećih znakova: pojačanje trnjenja ili bolova u prstima ili osećaj blagog strujnog udara u njima.
• Reverzni Falenov znak (Reverse Phalen’s sign test)
  Obe šake su savijene u ručnim zglobovima, i dodiruju se dlanovima. Nadlaktice i podlaktice su u visini ramena. Reverzni Falenov znak je pozitivan ukoliko tokom 30 sekundi ovakvog položaja dolazi do pojave sledećih znakova: pojačanje trnjenja ili bolova u prstima ili osećaj blagog strujnog udara u njima.

KTS koji nije na vreme otkriven i lečen, može razviti sliku gubitka mišićne mase na tenaru (hipotrofiju) sa gubitkom spretnosti i snage u šaci.

U svim slučajevima kada se tegobe prvi puta jave treba preduzeti sledeći tretman:

• Rasteretiti od funkcije šaku na kojoj se javljaju znaci bolesti.
• Ukoliko je potrebno, zbog bolova, uzeti blage analgetike.
• Ako postoji gojaznost, smanjiti težinu, a ukoliko postoje znaci artritisa, preduzeti mere lečenja za isti.

Nakon prestanka tegoba, preduzeti vežbe za prevenciju nastanka KTS. U velikom broju slučajeva KTS prolaze bez ikakvog tretmana i nikada se više ne javlja.

• Imobilizacija šake
  Imobilizacija šake u ručnom zglobu tokom dana ili samo noću je prva opcija tretmana kod prvog javljanja znakova KTS. Imobilizacija se drži nekoliko sedmica i kod 1/3 pacijenta je potpuno uspešna.
• Injekcioni tretman
  Injekciono davanje steroida u nekim slučajevima može biti od koristi, radi antiinflamatornog delovanja. Vrednost i učinak ovakvog tretmana i dalje se prati. U svakom slučaju, tokom prvih meseci od pojave KTS simptoma i nakon imobilizacije ovaj tretman može biti svrsishodan.

Osnovni hirurški princip indikacije je sledeći:

• Ukoliko simptomi traju više meseci, i ako se razvija slika gubitka mišićne mase u predelu tenara
• Ako su prethodni tretmni bili neefikasni, a tegobe se pojačavaju.

Suštinu hirurškog tretmana predstavlja „opuštanje“ ili otvaranje karpalnog kanala, tj. ligamenta na krovu koji ga zatvara. To je procedura koja se izvodi:

• Incizijom i „opuštanjem“ karpalnog ligament i
• Endoskopskim „opuštanjem“ karpalnog ligament.

Obe procedure se izvode u lokalnoj anesteziji, moguće komplikacije kao što je infekcija, su izuzetno retke, kao i oštećenje živca. Posle obe intervencije, potreban je oporavak, sa mirovanjem šake od naprezanja par nedelja.

U određenim slučajevima od koristi mogu biti i : diuretici, vitamin B6, ultrazvučna i magnetna terapija kao i razne vežbe.